Aklın Yetmediği Yer

Aklın insana lütuf olarak sunulduğunu iddia edebilsem yapardım. Ancak yazabiliyor olmam gösteriyor ki aklın sayıların çevresinde yaratılabilir, gözlemlenebilir ve insan için ayna görevi gören yapısı matematikle de açılabilir. Bu akıl tanımı insan için gerekli. Tanım, yalnızca insan için gerekli. Düşünceyle akıl eş anlamlı olsalar bu kalıbın içine basit ilişkileri kurabilen canlılar da alınabilirdi. Ancak biliyoruz ki kurulan her ilişki aklın ürünü olarak algılanmak zorunda değil. Kralın Yeni Usu, aklın aydınlanmacı yanını yansıtır. Kralın kim olduğu belirsizdir. Yolların önceden seçildiğini iddia eden yaratıcıya inanmak kusursuz kaosu da bozan yapılar yaratmayı sevenler için yalnızca kurgudur. Şu ana kadar söylediklerim akıllı yaratıcı fikrini doğrudan reddedeceğim yazının devamı için hazırlık.

Akıl yaratılmış olabilir? Bu aklın azımsanamayacak koşullara bağlı olduğunu söylemeyi gerektirir. Eğer akıl yalnızca biyolojik olarak ortada olabilecek unsurlarla anlattığımız anlamaları içerseydi, sorumuz da cevaplanabilir olacaktı. Akıl, insan bedeninden ayrı var olabiliyorsa yaratıcının elini güçlendirmiş olacağımızı sanmayanlar, aslında aklın yaratıcıya ihtiyaç duyduğunu da kanıtlayacak gibi hissediyorum. Yapay zekalardan oluşan bir köyün tanrı yarattığı an belki de bizim tanrılarımıza bakışımız da değişir.

Bu değişimin tanrıyı reddetmek olmayacağını sanıyorum. Aklın yaratıcıya muhtaç olduğu fikri, bilgisayarların bize taptığı bizim tanrılaştığımız ütopik dünyaya evrilebilir mi? Burada tabii ki aklın ne olduğunun hala muğlak olduğu kabul edilebilir. Akıl tanımlanması o kadar da mümkün gözüken ve gerçekliği şüphesiz olarak ortada olan hatta belirsizlikten kurtarılabilecek bir olgu değil.

Zaman aydınlanacak yakında aradan akıl ya da uyduruk şeyler olarak akılcı olan bilimce sözler çıkacak. Bu şekilde devam edecek her şey yazılmayı bekleyecek.

Okuma önerileri:

1- Penrose, Roger. Shadows of the Mind. Vol. 4. Oxford: Oxford University Press, 1994.

2- Quantum computation in brain microtubules? The Penrose-Hameroff "Orch OR" model of consciousness